BELEDİYE MALLARININ HACZİ

6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun 11/9/2014 tarihli ve 29116 sayılı Mükerrer Resmi Gazetede yayımlanmıştır.Bu yasanın 121-122-123.maddeleri  belediye mallarının haczedilmesiyle ilgili olarak, mevcut düzenlemeye ek olarak yeni düzenlemelerde bulunmuştur.

              Haciz Düzenlemesi

“Belediyelerin, belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan kamu tüzel kişileri olmaları nedeniyle, bunlara yasalara yüklenilen görevler, yerel toplumsal yaşamın zorunlu gereksinimleridir. Belediyeler bu gereksinimleri karşılamak amacıyla bazı etkinliklerde bulunurlar. Belediyelerin devamlılık gösteren kamu hizmetlerinin görülmesine ayrılmış olan tüm kaynaklarının hacze konu olabilmesinin, bu hizmetlerin ifa araçlarını tamamen ortadan kaldırmak gibi bir sonuç doğurabileceği de kuşkusuzdur.   Belediyelerin sahip olduğu bir imtiyaz da haciz muafiyetidir. Bilindiği gibi; 5393 sayılı Kanunun 15.maddesinin son fıkrası; “Belediyenin proje karşılığı borçlanma yoluyla elde ettiği gelirleri, şartlı bağışlar ve kamu hizmetlerinde fiilen kullanılan malları ile belediye tarafından tahsil edilen vergi, resim ve harç gelirleri haczedilemez”.Hükmünü taşımaktadır. 6552 sayılı Yasa ile korumanın kapsamı genişletilmiştir.

Torba Yasasının 121. maddesi ile “İcra dairesince haciz kararı alınmadan önce belediyeden borca yeter miktarda haczedilebilecek mal gösterilmesi istenir ve haciz işlemi  sadece gösterilen bu mal üzerine uygulanır. On gün içerisinde yeterli mal beyan edilmemesi durumunda yapılacak haciz işlemi, alacak miktarını aşacak veya kamu hizmetlerini aksatacak şekilde yapılamaz.“ Düzenlemesi getirilmiştir.Ayrıca 123. madde ile Belediye Kanununa geçici 8. madde eklenerek “15 inci maddenin son fıkrası hükümleri, devam eden her türlü icra takipleri hakkın da uygulanır. Bu maddenin yürürlük tarihinden önce yapılmış icra takipleri gereğince konulan tüm hacizler, söz konusu fıkra hükümleri dikkate alınarak kaldırılır.” uygulaması getirilmiştir. Buna göre getirilen düzenleme geriye yürütülmekte ve icra dairesine resen bu görevi yapma talimatı vermektedir.

6552 sayılı Yasasının 122.maddesi ile haciz edilemeyen belediye malları arasına “kentsel dönüşüm projesi kapsamında “Anlaşma sonucu belediye mülkiyetine geçen gayrimenkuller” de ilave edilmiştir. Yeni düzenleme ile 5393 sayılı Belediye Kanunun 73. maddesine “Anlaşma sonucu belediye mülkiyetine geçen gayrimenkuller haczedilemez.” cümlesi eklenmiştir.

Anayasa Mahkemesine göre; “Kentsel dönüşüm, farklı nedenlerden ötürü zaman içerisinde eskimiş, köhneleşmiş, yıpranmış ya da kimi durumlarda terk edilmiş, vazgeçilmiş kent dokusunun, günün sosyo-ekonomik ve fiziksel koşulları göz önünde tutularak değiştirilmesi, dönüştürülmesi, ıslah edilmesi ve yeniden canlandırılarak kente kazandırılmasıdır. 6552 sayılı Yasa ile 5393 sayılı Belediye Kanununun 15.maddesine,sadece kentsel dönüşüm alanında olup ta belediye ile anlaşma sonucunda mülkiyeti belediyeye geçen taşınmazların haczedilemeyeceği kuralı eklenmiştir. Çeşitli yasalarla getirilmiş istisnalar, İçişleri Bakanlığı Görüşleri ve  yargı kararlarına göre  haciz uygulanamayacak  belediye taşınır ve taşınmazlarına ilişkin kararlar ve uygulamalara aşağıda yer verilmiştir.

              1- İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 29.05.2007 tarih ve13749 sayılı genelgesine göre; Belediyelerin Altyapısının Desteklenmesi Projesi  (BELDES) kapsamında nüfusu 10.000’in altında olan belediyelerin altyapı ihtiyaçları, içme suyu tesisi için iller bankasından şartlı yardım yapılmaktadır. 5393 sayılı Belediye Kanunun 15/son maddesine göre BELDES projesi kapsamında belediyelere gönderilen ve ayrı bir hesapta izlenen ödenekler şartlı yardım olduğundan haczedilemez.

              2- İcra İflas Kanunun 82/1.maddesine göre…özel kanunlarından haczi caiz olmadığı gösterilen mallar haczedilemez.

“ Otopark Yönetmeliğinin 11.maddesinde kamu bankalarının birinde açılacak otopark hesabında toplanan meblağın otopark tesisi dışında başka bir iş için kullanılamayacağı bu hesapta toplanan paranın amacına uygun kullanıp kullanılmadığının İçişleri Bakanlığınca denetleneceği kurala bağlanmıştır. Buna göre otopark hesabında bulunan para kamu hizmeti olan otopark yapımına tahsisli olması nedeniyle belediyenin kesinleşen vergi borçlarının tahsili amacıyla yapılan hacizlerde bu paranın haczedilemeyeceğine karar verilmiştir. “(Danıştay Verdiği Dava Daireleri Genel Kurulu 30.1.2004 gün ve E. 2003/316 K..2004/316)

3- 2886 sayılı Devlet İhale Kanunun 26..maddesi ve 4734 sayılı Yasanın 34.maddesinin son fıkrasına göre her ne suretle olursa olsun, idarece alınan teminatlar haczedilemez.

4- 657 sayılı Yasanın 203, 207, 208. maddelerine göre memurlara verilen aile yardımı ödenekleri, doğum yardım ödenekleri  ve ölüm yardım ödenekleri haczedilemez. 6245 sayılı Harcırah Kanunun 61.maddesine göre, bu Kanununa göre ödenecek olan istihkaklar borç için haczedilemez. (12. HD. 4.11.2004 T. 18649/23169; 14.6.2004 T. 10724/15105; 16.2.2004 T. 25601/2930; 12. HD 25.6.2002 T.12461/13612)

                  5- Belediye Gelirleri Kanunu ve diğer  kanunlarla Belediyeye verilen payların belediye vergi ve resimleri gibi sayılacağı 277 sayılı yasanın birinci maddesinin açık hükmü gereğidir. Esasen anılan yasaya göre bu paylar kamuya tahsis edilmiş olmaktadır. Başka bir anlatımla belediye vergi ve resimleri kamu hizmetinde kullanılacağı için mahiyeti itibariyle kamuya tahsislidir. Belediyenin yetkili organının bu payları kamuya tahsis kararı alması fazladan bir işlemdir. (21. HD. 03.04.2003 T. E. 2003/1735 K. 2003/2913)

                    6- Belediyeye ait otobüslerin şehir içerisinde ücret karşılığında yolcu taşıma işinde kullanıldığı tartışmasızdır. Ancak belediyece yapılan bu taşıma işi kamu hizmeti ile ilgili olup, taşıma işinde kullanılan otobüslerin kendiliğinden kamuya tahsisli olduğunun kabulü gerektiğinden haciz edilemez.(12. HD. 4.5.2004  T. E.2004/6173 K.2004/11057)

                     7- Belediye hizmet binası haczedilemez. (12.HD. 23.2.1993 T. 981/3318) Bir şeyin bütünleyici parçaları, Medeni Kanunun 684. maddesine göre asıl şeyden ayrı olarak bir hukuki işleme konu olmayacağından hacizde edilemez. Asıl şey haczedilince bütünleyici parçalarda haczedilmiş olur. Buna göre, hizmet binası haciz edilemediğine göre onun bütünleyici parçası olan aşağıdaki şeylerde haciz edilemez; Klima ve kat kaloriferi, niteliklerine göre M.K.’nun 684. maddesine göre bütünleyici parçasıdır. Çünkü bu malların haczedilmesi durumunda taşınmazın ısınma ve soğutma sisteminin ortadan kalkacağı acıktır. (12. H.D.21.10.2003 T. E 6604 K.8279 ) “Asansörler binanın bütünleyici parçasıdır. Çünkü haczedilmesi halinde katlara ulaşmanın ve binadan yararlanmanın olmayacağı açıktır. (12. H.D.17.9.2001 T.12320/14006)

9- Belediyeye ait ekskavatör, arazöz (iş makinaları/kamyonları) haczedilemez. (12. HD. 16.11.1989 T.5038/ 14079) (kamu  hizmetinden kaldırılan hurda araçlar haciz edilebilir.)

10-Cenaze arabası haczedilemez. (12. HD. 22.6.2004 T..E2004/12672 K.2004/16456)

11-Soguk hava deposu haczedilemez.  (12. HD. 5.12.1989 T. 5434/14987)

12 -Toplu taşımada kullanılan otobüsler haczedilemez . (12.HD 22.10.1984 T. 7542/10641;6.12.1983 T. 7949/9854)

                       13-Park, otogar itfaiye garajı, toptancı hali,nikah salonu gibi taşınmazlar ile belediyece kamulaştırılmış taşınmazlar haczedilemez. (12. HD.N 22.10.1984 T. 7542/10641)

14 -Belediyelerin vergi ve resim olarak tahsil ettiği paralar haczedilemez. (21. HD. 03.04.2003 T. E.2003/1735 K.2003/2913 -12 HD 17.04.2003 T.E.2003/5825 K.2003/8597)

15-Çöp arabası ambulans, mezarlık, su kuyusu, spor alanları haczedilemez.(12. HD. 22.6.2004 T E.2004/12672 K.2004/16456)

16-Yeşil alan, spor sahası, çocuk bahçesi kendiliğinden kamuya tahsisli olduğundan haczedilemez. (12.HD. 26.9.2002 T. E.17613 K.186920)

                       17-Halkın ekmek ihtiyacını karşılamak üzere belediyeye ait fırın haciz edilemez. (12.HD. 3.4.2003 T.E.4515 K.1732)

18-Sağlık ocağı, Pazar yeri, hamam, cami toptancı hali, garaj gibi hizmet binaları haczedilemez. (12. HD. 17.2.2000 T.,E.2303 K.2498- 12. HD.27.5.1999 T.E.6427 K.6943)

19-Belediyece  “maaş ve ücretlere ayrılmış ödenek” olduğu kanıtlanan para niteliği gereği kamuya tahsisli sayılacağından haciz edilemez. (12.HD.  30.12.2002 T. E.26907 K.28047)

                        20-Belediye Başkanına makam aracı olarak tahsis edilen vasıtanın kamu hizmetinde fiilen kullanıldığının kabulü gerekir. Bu nedenle haczi mümkün bulunmamaktadır.                Ayrıca itfaiyenin öncüsü olarak kullanılan aracında fiilen kamu hizmetine tahsis edilmiş sayılacağından haczedilemez. (12.  HD. 26.05.2006 T. E.2006/7994 K.2006/1183 -12.HD. 01.06.2006 T. E. 2006/8597 K.2006/11672)