5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştırılmasa dahi Kuruma verilen yetki doğrultusunda yalnızca yapı ruhsatına istinaden SGK tarafından otomatik işyeri tescili yapılacak olup, ayrıca işyeri bildirgesi düzenlenmeyecektir.

            “VALİLİKLER, BELEDİYELERCE VERİLEN YAPI RUHSATLARINA İSTİNADEN YAPI RUHSATLARININ VERİLME AŞAMASINDA İŞ YERİ BİLDİRGESİ VERMEKSİZİN İŞ YERİNİN OTOMATİK SGK TESCİLİ YAPILACAKTIR.”

                                     UYGULAMANIN USUL VE ESASLARI

                      10/03/2018 tarihli ve 30356 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7099 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 18. ve 19.maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 11.maddesinin altıncı fıkrasına “Bu bildirimlerden hangisinin işyerinin bildirilmesi yerine geçeceği Kurumca belirlenir, belirlenenlerle ilgili ayrıca işyeri bildirgesi düzenlenmez” hükmü eklenmiş, Yine anılan Kanunun 100.maddesinin üçüncü fıkrası “Kurum, bu Kanun gereği verilecek her türlü belge veya bilginin internet, elektronik ve benzeri ortamda gönderilmesi hususunda, gerçek veya tüzel kişiler ile yazılı sözleşme ile yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişilere izin vermeye, bu kişileri aracı kılmaya veya zorunlu tutmaya, Kuruma verilmesi gereken her türlü belge, bildirge ve taahhütnamenin gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara verilmesini mecbur kılmaya, söz konusu belgeleri diğer kamu idarelerine ait formlarla birleştirmeye ve bu belgeleri kamu idarelerinin elektronik bilgi işlem ortamından almaya, bu kişilere yapılacak bildirimleri Kuruma verilmiş saymaya, bu Kanunun uygulaması ile ilgili işveren, sigortalı ve diğer kurum, kuruluş ve kişilerin talepleri üzerine veya re’sen düzenleyeceği her türlü bilgi ve belgeyi bilgi işlem ortamında oluşturmaya, bu şekilde hazırlanacak olan bilgi ve belgelerin sadece internet ve benzeri iletişim ortamından ilgili kişilere verilmesini kararlaştırmaya yetkilidir.” şeklinde değiştirilmiştir. Bu maddeyle SGK, kendisine verilmesi gereken belgeleri, başka Kurumlara verilmesini zorunlu tutmaya yetki almıştır.

5510 sayılı Kanunun 11. maddesinin altıncı fıkrasında ve 100. Maddesinde yapılan değişiklik ile sigortalı çalıştırılmasa valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk tüzel kişilerince verilen yapı ruhsatlarına istinaden yapı ruhsatına konu olan işyerinin, SGK tescili de otomatik olarak yapılacaktır. Yapı ruhsatlarına istinaden otomatik işyeri tescili yapılabilmesi için yapı ruhsatına başvuranlar tarafından ruhsat vermeye yetkili mercilere yapılan yapı ruhsatı başvurularında;

               –Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği 29.maddesine göre işyeri bildirgesi eki belgelerin (Daimi mahiyetteki işyerlerinde, işyerinin adresini gösterir yerleşim belgesi, gerçek kişi işverenler yönünden kendilerinin, tüzel kişi işverenler yönünden ise tüzel kişiliği temsile yetkili kişilerin imza sirküleri gibi belgeler),

• Yapı ruhsatına ilişkin bildirim formu,

• Islak imzalı e-Sigorta sözleşmesi,

• İşveren haricindeki kişilerce e-Sigorta hizmetleri internet kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi başvurusunun yapılması durumunda, işveren vekili veya işvereni temsil ve ilzama yetkili olunması ya da işveren adına; Sosyal Güvenlik Kurumuna her türlü başvuruyu yapmaya, SGK ile her türlü sözleşmeyi imzalamaya, SGK’ dan her türlü belgeyi teslim almaya ve SGK’ ya her türlü belgeyi vermeye yetkili olunduğuna veya e-Sigorta hizmetleri internet kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi başvurusu yapmaya, e-Sigorta sözleşmesi imzalamaya, kullanıcı kodu ve kullanıcı şifresi teslim almaya, SGK’ ya e-Sigorta kanalıyla aylık prim ve hizmet belgesi göndermeye yetkili olunduğuna dair özel vekaletnamenin aslının veya noter onaylı suretinin ya da ilgili idarelerce onaylı suretinin verilmesi gerekmektedir.

Ruhsat vermeye yetkili merci tarafından bu bilgiler SGK’ya on-line olarak aktarılacaktır. Bu aktarma sonucunda yapı ruhsatına istinaden işyerinin otomatik tescil işlemi ve e-Sigorta aktivasyon işlemi yapılacak ve işveren SGK’ ya müracaat etmeden e-Sigorta işlemlerini yapabilecektir. Ancak, bu belgelerden yapı ruhsatına ilişkin bildirim formu hariç diğer belgelerin yapı ruhsatı vermeye yetkili mercilere verilmemesi halinde yapı ruhsatına istinaden işyerinin otomatik tescil işlemi yine yapılacak olup, e-Sigorta aktivasyon işlemi gerçekleştirilmeyecektir. Bu durumda, işverenin e-Sigorta işlemlerini yapabilmesi için belirtilen belgelerle bizzat SGK’ ya başvurması gerekmektedir.

Yukarıda anlatılan süreç yapı ruhsatlarının verilmesinde otomatik işyeri tescili ile alakalı olup tescil işlemi yapıldıktan sonra işverenin işyerini devretmesi, kapatması, yeni bir e-Sigorta kullanıcısı belirlenmesi gibi diğer bütün işlemlerde SGK’ ya verilmesi gereken belgelerin (örneğin imza sirküleri vb.) ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezine verilmesi gerekmektedir.

Ruhsat vermeye yetkili merciler yukarıda belirtilen belgelerin verilmesi konusunda yapı ruhsatı başvurusunda bulunanları uyaracaktır. Buna rağmen, özellikle yapı ruhsatına ilişkin bildirim formunun ruhsat vermeye yetkili mercie verilmemesi otomatik işyeri tescili için zorunlu olan verilerin SGK’ ya aktarılmaması sonucunu doğuracaktır. Bu durumda, yapı ruhsatının verilme aşamasında otomatik işyeri tescili yapılamayacak olup; işverenin sigortalı çalıştırmaya başladığının kendisi tarafından işyeri bildirgesi verilerek bildirilmesi veya SGK tarafından tespit edilmesi halinde işyeri tescil edilecek, işyeri bildirgesinin yasal süresinde verilmemesi halinde 5510 sayılı Kanunun 102’nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca idari para cezası uygulanacaktır.

Ayrıca, ruhsat vermeye yetkili merci yapı ruhsatı ekinde kendisine verilen belgeleri SGK tarafından istenilmesi durumunda ibraz etmek üzere muhafaza edecektir.

                    SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNCA YAPILACAK İŞLEMLER

             Yapı ruhsatlarına istinaden SGK tarafından işyeri tescilinin otomatik olarak oluşturulmasında aşağıda belirtilen aşamalar izlenecektir.

            1. Yapı ruhsatına istinaden yapılacak otomatik tescillerde sigortalı çalıştırılıp çalıştırılmadığı önem arz etmediğinden, sigortalı çalıştırılmaya ilişkin yapı ruhsatında bir bilgi bulunmasa dahi işyeri dosyası tescil edilecektir. Bu durumda ayrıca işyeri bildirgesi verilmeyecektir.

            2. Yapı ruhsatında sigortalının çalıştırılmaya başlanacağına dair tarih bulunması halinde dosyanın kapsama alınma tarihi olarak bu tarih, müracaat tarihi olarak ruhsatın onay tarihi, sigortalı çalıştırılmaya başlanacağına dair tarihin bulunmaması halinde ise dosyanın kapsama alınma tarihi ve müracaat tarihi olarak ruhsatın onay tarihi esas alınacaktır.

            3. Yapı ruhsatında yapı sahibi ve yapı müteahhidi bölümlerinde belirtilen kişilerin aynı olması halinde yapı sahibi adına, farklı olması halinde ise yapı müteahhidi adına işyeri dosyası tescili yapılacaktır.

           4. Sigortalı çalıştırılmasa dahi otomatik tescil yapılan işyerinde daha sonra işveren tarafından sigortalı çalıştırılmaya başlanılması halinde işyerinin kanun kapsamına alınış tarihi sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarih esas alınarak güncellenecektir. Ancak bu durumda işyeri bildirgesi istenilmeyecek ve işyeri bildirgesinin verilmemesinden dolayı 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca idari para cezası uygulanmayacaktır.

            5. Yapı ruhsat onay tarihinden önceki bir tarihte sigortalı çalıştırıldığının tespit edilmesi durumunda işyeri bildirgesi verme yükümlülüğünün bulunması nedeniyle, sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarih esas alınarak işyeri tescili güncellenerek 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca idari para cezası uygulanacaktır.

              6. Sigortalı çalıştırılmasa dahi otomatik tescil yapılan işyerinde tescil tarihinden itibaren 2 yıl içinde sigortalı çalıştırılmazsa oluşturulan dosya sistem tarafından kapsamdan çıkarılacaktır. Ancak 2 yıllık sürenin sonunda kapsamdan çıkarılan işyeri dosyasının oluşturulmasına esas olan yapı ruhsatının geçerli olduğuna dair veya söz konusu yapı ruhsatına ilişkin yenileme ruhsatı ile başvurulması halinde dosya yeniden aktif hale getirilebilecek ve asgari işçilik tespitine ilişkin araştırma işlemi bu dosya üzerinden yürütülecektir.

             7. Yapı ruhsatına istinaden otomatik işyeri tescili yapıldıktan sonra yapı sahibi/yapı müteahhiti adına ilçe bazında aynı TC/Vergi Kimlik, ada ve parsel numarasıyla işveren tarafından işyeri bildirgesi verilmesi halinde verilen işyeri bildirgesine istinaden işyeri tescil edilmeyecek ve işlemler otomatik tescil edilen dosya üzerinden yürütülecektir.

            8. Yapı ruhsatına istinaden otomatik tescili yapılan kişi tarafından herhangi bir sigortalı çalıştırılmaksızın anahtar teslimi suretiyle işin yaptırılması ve işi alan müteahhit tarafından işyeri dosyası açılmak üzere başvuru yapılması durumunda, otomatik tescil edilen işyeri dosyası üzerinden işlemler yürütülecektir. Ancak bu durumda, dosyanın tescil edildiği Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüğü tarafından dosyada müteahhit adına güncelleme işlemleri gerçekleştirilecektir.

            9. SGK tarafından otomatik tescil edilen işyeri dosyasından hiç bildirimde bulunulmamasına karşın asgari işçilik miktarının tespiti için başvuru yapılması halinde ünitece yapılacak araştırma işlemi, otomatik tescil edilen dosyadan yapılacaktır.

            10. Yapı ruhsatına istinaden otomatik tescil edilen işyerlerinden, e-sigorta başvuru sözleşmesi ruhsat vermeye yetkili mercie verildiğinden ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuruya gerek kalmadan e-Sigorta kullanıcı adı ve şifresi üretilerek e-Devlet üzerinden ilgiliye gönderilecektir.

           11. Yapı ruhsatına istinaden işyeri dosyası otomatik oluşturulacak ve işyeri tesciline ilişkin bilgiler işverene tebliğ edilecektir.

Sonuç olarak, Yapı ruhsatı verilme aşamasında, yapı ruhsat sahiplerinin ve meslek mensuplarının yukarıda açıklanan süreçleri izlemesi halinde, SGK’ya uğramadan ve işyeri bildirgesi vermeden işyerinin tescili yapılacaktır. SGK tarafından getirilen bu uygulama ile inşaat işyerlerine ilişkin tescil süreçlerindeki bürokratik işlemler önemli ölçüde sona erdirilmiştir. Ancak bu uygulama sadece işyeri tescili ile ilgili olup, sigortalı çalıştırılmaya başlanılması halinde sigortalı işe giriş bildirgesi eskiden olduğu gibi işveren tarafından verilecektir. Yine bu uygulama sadece yapı ruhsatlarına ilişkin olup, SGK’ ya bildirilen diğer ruhsatlar için geçerli değildir. Yapı ruhsatı haricindeki diğer ruhsatlara istinaden ruhsat sahibi tarafından sigortalı çalıştırılması halinde işyeri bildirgesi verilmesi gerekmektedir.